Bibles in ancient languages
Old translations
Modern translations

Septante 2 Maccabées 3

Pentateuch
Historical books
Poetical Writings
Prophetic Books
Chapter
Verses
1
Τῆς ἁγίας πόλεως κατοικουμένης μετὰ πάσης εἰρήνης καὶ τῶν νόμων ὅτι κάλλιστα συντηρουμένων διὰ τὴν Ονιου τοῦ ἀρχιερέως εὐσέβειάν τε καὶ μισοπονηρίαν

Tē̂s hagías póleōs katoikouménēs metà pásēs eirḗnēs kaì tō̂n nómōn hóti kállista syntērouménōn dià tḕn Oniou toû archieréōs eusébeián te kaì misoponērían
2
συνέβαινεν καὶ αὐτοὺς τοὺς βασιλεῖς τιμᾶν τὸν τόπον καὶ τὸ ἱερὸν ἀποστολαῖς ταῖς κρατίσταις δοξάζειν

synébainen kaì autoùs toùs basileîs timân tòn tópon kaì tò hieròn apostolaîs taîs kratístais doxázein
3
ὥστε καὶ Σέλευκον τὸν τῆς ’Ασίας βασιλέα χορηγεῖν ἐκ τῶν ἰδίων προσόδων πάντα τὰ πρὸς τὰς λειτουργίας τῶν θυσιῶν ἐπιβάλλοντα δαπανήματα.

hṓste kaì Séleukon tòn tē̂s ’Asías basiléa chorēgeîn ek tō̂n idíōn prosódōn pánta tà pròs tàs leitourgías tō̂n thysiō̂n epibállonta dapanḗmata.
4
Σιμων δέ τις ἐκ τῆς Βενιαμιν ϕυλῆς προστάτης τοῦ ἱεροῦ καθεσταμένος διηνέχθη τῷ ἀρχιερεῖ περὶ τῆς κατὰ τὴν πόλιν ἀγορανομίας·

Simōn dé tis ek tē̂s Beniamin phylē̂s prostátēs toû hieroû kathestaménos diēnéchthē tō̂i archiereî perì tē̂s katà tḕn pólin agoranomías:
5
καὶ νικῆσαι τὸν Ονιαν μὴ δυνάμενος ἦλθεν πρὸς ’Απολλώνιον θαρσεου τὸν κατ’ ἐκεῖνον τὸν καιρὸν Κοίλης Συρίας καὶ Φοινίκης στρατηγὸν

kaì nikē̂sai tòn Onian mḕ dynámenos ē̂lthen pròs ’Apollṓnion tharseou tòn kat’ ekeînon tòn kairòn Koílēs Syrías kaì Phoiníkēs stratēgòn
6
καὶ προσήγγειλεν περὶ τοῦ χρημάτων ἀμυθήτων γέμειν τὸ ἐν Ιεροσολύμοις γαζοϕυλάκιον ὥστε τὸ πλῆθος τῶν διαϕόρων ἀναρίθμητον εἶναι, καὶ μὴ προσήκειν αὐτὰ πρὸς τὸν τῶν θυσιῶν λόγον, εἶναι δὲ δυνατὸν ὑπὸ τὴν τοῦ βασιλέως ἐξουσίαν πεσεῖν ταῦτα.

kaì prosḗngeilen perì toû chrēmátōn amythḗtōn gémein tò en Ierosolýmois gazophylákion hṓste tò plē̂thos tō̂n diaphórōn anaríthmēton eînai, kaì mḕ prosḗkein autà pròs tòn tō̂n thysiō̂n lógon, eînai dè dynatòn hypò tḕn toû basiléōs exousían peseîn taûta.
7
συμμείξας δὲ ὁ ’Απολλώνιος τῷ βασιλεῖ περὶ τῶν μηνυθέντων αὐτῷ χρημάτων ἐνεϕάνισεν· ὁ δὲ προχειρισάμενος ‘Ηλιόδωρον τὸν ἐπὶ τῶν πραγμάτων ἀπέστειλεν δοὺς ἐντολὰς τὴν τῶν προειρημένων χρημάτων ἐκκομιδὴν ποιήσασθαι.

symmeíxas dè ho ’Apollṓnios tō̂i basileî perì tō̂n mēnythéntōn autō̂i chrēmátōn enephánisen: ho dè procheirisámenos ‘Ēliódōron tòn epì tō̂n pragmátōn apésteilen doùs entolàs tḕn tō̂n proeirēménōn chrēmátōn ekkomidḕn poiḗsasthai.
8
εὐθέως δὲ ὁ ‘Ηλιόδωρος ἐποιεῖτο τὴν πορείαν, τῇ μὲν ἐμϕάσει ὡς τὰς κατὰ Κοίλην Συρίαν καὶ Φοινίκην πόλεις ἐϕοδεῦσαι, τῷ πράγματι δὲ τὴν τοῦ βασιλέως πρόθεσιν ἐπιτελεῖν.

euthéōs dè ho ‘Ēliódōros epoieîto tḕn poreían, tē̂i mèn emphásei hōs tàs katà Koílēn Syrían kaì Phoiníkēn póleis ephodeûsai, tō̂i prágmati dè tḕn toû basiléōs próthesin epiteleîn.
9
παραγενηθεὶς δὲ εἰς Ιεροσόλυμα καὶ ϕιλοϕρόνως ὑπὸ τοῦ ἀρχιερέως τῆς πόλεως ἀποδεχθεὶς ἀνέθετο περὶ τοῦ γεγονότος ἐμϕανισμοῦ, καὶ τίνος ἕνεκεν πάρεστιν διεσάϕησεν· ἐπυνθάνετο δὲ εἰ ταῖς ἀληθείαις ταῦτα οὕτως ἔχοντα τυγχάνει.

paragenētheìs dè eis Ierosólyma kaì philophrónōs hypò toû archieréōs tē̂s póleōs apodechtheìs anétheto perì toû gegonótos emphanismoû, kaì tínos héneken párestin diesáphēsen: epyntháneto dè ei taîs alētheíais taûta hoútōs échonta tynchánei.
10
τοῦ δὲ ἀρχιερέως ὑποδείξαντος παρακαταθήκας εἶναι χηρῶν τε καὶ ὀρϕανῶν,

toû dè archieréōs hypodeíxantos parakatathḗkas eînai chērō̂n te kaì orphanō̂n,
11
τινὰ δὲ καὶ ‘Υρκανοῦ τοῦ Τωβιου σϕόδρα ἀνδρὸς ἐν ὑπεροχῇ κειμένουοὕτως ἦν διαβάλλων ὁ δυσσεβὴς Σιμων – , τὰ δὲ πάντα ἀργυρίου τετρακόσια τάλαντα, χρυσίου δὲ διακόσια·

tinà dè kaì ‘Yrkanoû toû Tōbiou sphódra andròs en hyperochē̂i keiménhouoútōs ē̂n diabállōn ho dyssebḕs Simōn – , tà dè pánta argyríou tetrakósia tálanta, chrysíou dè diakósia:
12
ἀδικηθῆναι δὲ τοὺς πεπιστευκότας τῇ τοῦ τόπου ἁγιωσύνῃ καὶ τῇ τοῦ τετιμημένου κατὰ τὸν σύμπαντα κόσμον ἱεροῦ σεμνότητι καὶ ἀσυλίᾳ παντελῶς ἀμήχανον εἶναι.

adikēthē̂nai dè toùs pepisteukótas tē̂i toû tópou hagiōsýnēi kaì tē̂i toû tetimēménou katà tòn sýmpanta kósmon hieroû semnótēti kaì asylíāi pantelō̂s amḗchanon eînai.
13
ὁ δὲ ‘Ηλιόδωρος, δι’ ἃς εἶχεν βασιλικὰς ἐντολάς, πάντως ἔλεγεν εἰς τὸ βασιλικὸν ἀναλημπτέα ταῦτα εἶναι.

ho dè ‘Ēliódōros, di’ hàs eîchen basilikàs entolás, pántōs élegen eis tò basilikòn analēmptéa taûta eînai.
14
ταξάμενος δὲ ἡμέραν εἰσῄει τὴν περὶ τούτων ἐπίσκεψιν οἰκονομήσων· ἦν δὲ οὐ μικρὰ καθ’ ὅλην τὴν πόλιν ἀγωνία.

taxámenos dè hēméran eisḗiei tḕn perì toútōn epískepsin oikonomḗsōn: ē̂n dè ou mikrà kath’ hólēn tḕn pólin agōnía.
15
οἱ δὲ ἱερεῖς πρὸ τοῦ θυσιαστηρίου ἐν ταῖς ἱερατικαῖς στολαῖς ῥίψαντες ἑαυτοὺς ἐπεκαλοῦντο εἰς οὐρανὸν τὸν περὶ παρακαταθήκης νομοθετήσαντα τοῖς παρακαταθεμένοις ταῦτα σῶα διαϕυλάξαι.

hoi dè hiereîs prò toû thysiastēríou en taîs hieratikaîs stolaîs rhípsantes heautoùs epekaloûnto eis ouranòn tòn perì parakatathḗkēs nomothetḗsanta toîs parakatatheménois taûta sō̂a diaphyláxai.
16
ἦν δὲ ὁρῶντα τὴν τοῦ ἀρχιερέως ἰδέαν τιτρώσκεσθαι τὴν διάνοιαν· ἡ γὰρ ὄψις καὶ τὸ τῆς χρόας παρηλλαγμένον ἐνέϕαινεν τὴν κατὰ ψυχὴν ἀγωνίαν·

ē̂n dè horō̂nta tḕn toû archieréōs idéan titrṓskesthai tḕn diánoian: hē gàr ópsis kaì tò tē̂s chróas parēllagménon enéphainen tḕn katà psychḕn agōnían:
17
περιεκέχυτο γὰρ περὶ τὸν ἄνδρα δέος τι καὶ ϕρικασμὸς σώματος, δι’ ὧν πρόδηλον ἐγίνετο τοῖς θεωροῦσιν τὸ κατὰ καρδίαν ἐνεστὸς ἄλγος.

periekéchyto gàr perì tòn ándra déos ti kaì phrikasmòs sṓmatos, di’ hō̂n pródēlon egíneto toîs theōroûsin tò katà kardían enestòs álgos.
18
ἔτι δὲ ἐκ τῶν οἰκιῶν ἀγεληδὸν ἐξεπήδων ἐπὶ πάνδημον ἱκετείαν διὰ τὸ μέλλειν εἰς καταϕρόνησιν ἔρχεσθαι τὸν τόπον.

éti dè ek tō̂n oikiō̂n agelēdòn exepḗdōn epì pándēmon hiketeían dià tò méllein eis kataphrónēsin érchesthai tòn tópon.
19
ὑπεζωσμέναι δὲ ὑπὸ τοὺς μαστοὺς αἱ γυναῖκες σάκκους κατὰ τὰς ὁδοὺς ἐπλήθυνον· αἱ δὲ κατάκλειστοι τῶν παρθένων, αἱ μὲν συνέτρεχον ἐπὶ τοὺς πυλῶνας, αἱ δὲ ἐπὶ τὰ τείχη, τινὲς δὲ διὰ τῶν θυρίδων διεξέκυπτον·

hypezōsménai dè hypò toùs mastoùs hai gynaîkes sákkous katà tàs hodoùs eplḗthynon: hai dè katákleistoi tō̂n parthénōn, hai mèn synétrechon epì toùs pylō̂nas, hai dè epì tà teíchē, tinès dè dià tō̂n thyrídōn diexékypton:
20
πᾶσαι δὲ προτείνουσαι τὰς χεῖρας εἰς τὸν οὐρανὸν ἐποιοῦντο τὴν λιτανείαν·

pâsai dè proteínousai tàs cheîras eis tòn ouranòn epoioûnto tḕn litaneían:
21
ἐλεεῖν δ’ ἦν τὴν τοῦ πλήθους παμμιγῆ πρόπτωσιν τήν τε τοῦ μεγάλως ἀγωνιῶντος ἀρχιερέως προσδοκίαν.

eleeîn d’ ē̂n tḕn toû plḗthous pammigē̂ próptōsin tḗn te toû megálōs agōniō̂ntos archieréōs prosdokían.
22
οἱ μὲν οὖν ἐπεκαλοῦντο τὸν παγκρατῆ κύριον τὰ πεπιστευμένα τοῖς πεπιστευκόσιν σῶα διαϕυλάσσειν μετὰ πάσης ἀσϕαλείας.

hoi mèn oûn epekaloûnto tòn pankratē̂ kýrion tà pepisteuména toîs pepisteukósin sō̂a diaphylássein metà pásēs asphaleías.
23
ὁ δὲ ‘Ηλιόδωρος τὸ διεγνωσμένον ἐπετέλει.

ho dè ‘Ēliódōros tò diegnōsménon epetélei.
24
αὐτόθι δὲ αὐτοῦ σὺν τοῖς δορυϕόροις κατὰ τὸ γαζοϕυλάκιον ἤδη παρόντος ὁ τῶν πνευμάτων καὶ πάσης ἐξουσίας δυνάστης ἐπιϕάνειαν μεγάλην ἐποίησεν ὥστε πάντας τοὺς κατατολμήσαντας συνελθεῖν καταπλαγέντας τὴν τοῦ θεοῦ δύναμιν εἰς ἔκλυσιν καὶ δειλίαν τραπῆναι·

autóthi dè autoû sỳn toîs doryphórois katà tò gazophylákion ḗdē paróntos ho tō̂n pneumátōn kaì pásēs exousías dynástēs epipháneian megálēn epoíēsen hṓste pántas toùs katatolmḗsantas syneltheîn kataplagéntas tḕn toû theoû dýnamin eis éklysin kaì deilían trapē̂nai:
25
ὤϕθη γάρ τις ἵππος αὐτοῖς ϕοβερὸν ἔχων τὸν ἐπιβάτην καὶ καλλίστῃ σαγῇ διακεκοσμημένος, ϕερόμενος δὲ ῥύδην ἐνέσεισεν τῷ ‘Ηλιοδώρῳ τὰς ἐμπροσθίους ὁπλάς· ὁ δὲ ἐπικαθήμενος ἐϕαίνετο χρυσῆν πανοπλίαν ἔχων.

ṓphthē gár tis híppos autoîs phoberòn échōn tòn epibátēn kaì kallístēi sagē̂i diakekosmēménos, pherómenos dè rhýdēn enéseisen tō̂i ‘Ēliodṓrōi tàs emprosthíous hoplás: ho dè epikathḗmenos ephaíneto chrysē̂n panoplían échōn.
26
ἕτεροι δὲ δύο προσεϕάνησαν αὐτῷ νεανίαι τῇ ῥώμῃ μὲν ἐκπρεπεῖς, κάλλιστοι δὲ τὴν δόξαν, διαπρεπεῖς δὲ τὴν περιβολήν, οἳ καὶ περιστάντες ἐξ ἑκατέρου μέρους ἐμαστίγουν αὐτὸν ἀδιαλείπτως πολλὰς ἐπιρριπτοῦντες αὐτῷ πληγάς.

héteroi dè dýo prosephánēsan autō̂i neaníai tē̂i rhṓmēi mèn ekprepeîs, kállistoi dè tḕn dóxan, diaprepeîs dè tḕn peribolḗn, hoì kaì peristántes ex hekatérou mérous emastígoun autòn adialeíptōs pollàs epirriptoûntes autō̂i plēgás.
27
ἄϕνω δὲ πεσόντα πρὸς τὴν γῆν καὶ πολλῷ σκότει περιχυθέντα συναρπάσαντες καὶ εἰς ϕορεῖον ἐνθέντες

áphnō dè pesónta pròs tḕn gē̂n kaì pollō̂i skótei perichythénta synarpásantes kaì eis phoreîon enthéntes
28
τὸν ἄρτι μετὰ πολλῆς παραδρομῆς καὶ πάσης δορυϕορίας εἰς τὸ προειρημένον εἰσελθόντα γαζοϕυλάκιον ἔϕερον ἀβοήθητον ἑαυτῷ καθεστῶτα ϕανερῶς τὴν τοῦ θεοῦ δυναστείαν ἐπεγνωκότες.

tòn árti metà pollē̂s paradromē̂s kaì pásēs doryphorías eis tò proeirēménon eiselthónta gazophylákion épheron aboḗthēton heautō̂i kathestō̂ta phanerō̂s tḕn toû theoû dynasteían epegnōkótes.
29
καὶ ὁ μὲν διὰ τὴν θείαν ἐνέργειαν ἄϕωνος καὶ πάσης ἐστερημένος ἐλπίδος καὶ σωτηρίας ἔρριπτο,

kaì ho mèn dià tḕn theían enérgeian áphōnos kaì pásēs esterēménos elpídos kaì sōtērías érripto,
30
οἱ δὲ τὸν κύριον εὐλόγουν τὸν παραδοξάζοντα τὸν ἑαυτοῦ τόπον, καὶ τὸ μικρῷ πρότερον δέους καὶ ταραχῆς γέμον ἱερὸν τοῦ παντοκράτορος ἐπιϕανέντος κυρίου χαρᾶς καὶ εὐϕροσύνης ἐπεπλήρωτο.

hoi dè tòn kýrion eulógoun tòn paradoxázonta tòn heautoû tópon, kaì tò mikrō̂i próteron déous kaì tarachē̂s gémon hieròn toû pantokrátoros epiphanéntos kyríou charâs kaì euphrosýnēs epeplḗrōto.
31
ταχὺ δέ τινες τῶν τοῦ ‘Ηλιοδώρου συνήθων ἠξίουν τὸν Ονιαν ἐπικαλέσασθαι τὸν ὕψιστον καὶ τὸ ζῆν χαρίσασθαι τῷ παντελῶς ἐν ἐσχάτῃ πνοῇ κειμένῳ.

tachỳ dé tines tō̂n toû ‘Ēliodṓrou synḗthōn ēxíoun tòn Onian epikalésasthai tòn hýpsiston kaì tò zē̂n charísasthai tō̂i pantelō̂s en eschátēi pnoē̂i keiménōi.
32
ὕποπτος δὲ γενόμενος ὁ ἀρχιερεὺς μήποτε διάλημψιν ὁ βασιλεὺς σχῇ κακουργίαν τινὰ περὶ τὸν ‘Ηλιόδωρον ὑπὸ τῶν Ιουδαίων συντετελέσθαι προσήγαγεν θυσίαν ὑπὲρ τῆς τοῦ ἀνδρὸς σωτηρίας.

hýpoptos dè genómenos ho archiereùs mḗpote diálēmpsin ho basileùs schē̂i kakourgían tinà perì tòn ‘Ēliódōron hypò tō̂n Ioudaíōn syntetelésthai prosḗgagen thysían hypèr tē̂s toû andròs sōtērías.
33
ποιουμένου δὲ τοῦ ἀρχιερέως τὸν ἱλασμὸν οἱ αὐτοὶ νεανίαι πάλιν ἐϕάνησαν τῷ ‘Ηλιοδώρῳ ἐν ταῖς αὐταῖς ἐσθήσεσιν ἐστολισμένοι καὶ στάντες εἶπον Πολλὰς Ονια τῷ ἀρχιερεῖ χάριτας ἔχε, διὰ γὰρ αὐτόν σοι κεχάρισται τὸ ζῆν ὁ κύριος·

poiouménou dè toû archieréōs tòn hilasmòn hoi autoì neaníai pálin ephánēsan tō̂i ‘Ēliodṓrōi en taîs autaîs esthḗsesin estolisménoi kaì stántes eîpon Pollàs Onia tō̂i archiereî cháritas éche, dià gàr autón soi kecháristai tò zē̂n ho kýrios:
34
σὺ δὲ ἐξ οὐρανοῦ μεμαστιγωμένος διάγγελλε πᾶσι τὸ μεγαλεῖον τοῦ θεοῦ κράτος. ταῦτα δὲ εἰπόντες ἀϕανεῖς ἐγένοντο.

sỳ dè ex ouranoû memastigōménos diángelle pâsi tò megaleîon toû theoû krátos. taûta dè eipóntes aphaneîs egénonto.
35
ὁ δὲ ‘Ηλιόδωρος θυσίαν ἀνενέγκας τῷ κυρίῳ καὶ εὐχὰς μεγίστας εὐξάμενος τῷ τὸ ζῆν περιποιήσαντι καὶ τὸν Ονιαν ἀποδεξάμενος ἀνεστρατοπέδευσεν πρὸς τὸν βασιλέα.

ho dè ‘Ēliódōros thysían anenénkas tō̂i kyríōi kaì euchàs megístas euxámenos tō̂i tò zē̂n peripoiḗsanti kaì tòn Onian apodexámenos anestratopédeusen pròs tòn basiléa.
36
ἐξεμαρτύρει δὲ πᾶσιν ἅπερ ἦν ὑπ’ ὄψιν τεθεαμένος ἔργα τοῦ μεγίστου θεοῦ.

exemartýrei dè pâsin háper ē̂n hyp’ ópsin tetheaménos érga toû megístou theoû.
37
τοῦ δὲ βασιλέως ἐπερωτήσαντος τὸν ‘Ηλιόδωρον ποῖός τις εἴη ἐπιτήδειος ἔτι ἅπαξ διαπεμϕθῆναι εἰς Ιεροσόλυμα, ἔϕησεν

toû dè basiléōs eperōtḗsantos tòn ‘Ēliódōron poîós tis eíē epitḗdeios éti hápax diapemphthē̂nai eis Ierosólyma, éphēsen
38
Εἴ τινα ἔχεις πολέμιον ἢ πραγμάτων ἐπίβουλον, πέμψον αὐτὸν ἐκεῖ, καὶ μεμαστιγωμένον αὐτὸν προσδέξῃ, ἐάνπερ καὶ διασωθῇ, διὰ τὸ περὶ τὸν τόπον ἀληθῶς εἶναί τινα θεοῦ δύναμιν·

Eí tina écheis polémion ḕ pragmátōn epíboulon, pémpson autòn ekeî, kaì memastigōménon autòn prosdéxēi, eánper kaì diasōthē̂i, dià tò perì tòn tópon alēthō̂s eînaí tina theoû dýnamin:
39
αὐτὸς γὰρ ὁ τὴν κατοικίαν ἐπουράνιον ἔχων ἐπόπτης ἐστὶν καὶ βοηθὸς ἐκείνου τοῦ τόπου καὶ τοὺς παραγινομένους ἐπὶ κακώσει τύπτων ἀπολλύει.

autòs gàr ho tḕn katoikían epouránion échōn epóptēs estìn kaì boēthòs ekeínou toû tópou kaì toùs paraginoménous epì kakṓsei týptōn apollýei.
40
καὶ τὰ μὲν κατὰ ‘Ηλιόδωρον καὶ τὴν τοῦ γαζοϕυλακίου τήρησιν οὕτως ἐχώρησεν.

kaì tà mèn katà ‘Ēliódōron kaì tḕn toû gazophylakíou tḗrēsin hoútōs echṓrēsen.